Incontri in Limba sarda a Biella: “Luciferu Porta, su divinu de Siddi”

Biagio Picciau

Martedì 28 novembre 2017, ore 21 – “parlare in lingua sarda a Biella” – il laboratorio linguistico propone: “Luciferu Porta, su divinu de Siddi”, Lucifero Porta, il veggente di Siddi – partecipazione libera a tutti, anche per chi non è o non parla sardo ma conosce ed usa la lingua materna anche diversa dal sardo – coordina Biagio Picciau

SU DIVINU – Segundu una diceria presenti in totu sa Sardigna, sa nascida de sighida, de sa de seti fillas fessit una sdrigatzia manna. Totus dda pensanta distinada, in su tempus, a si tramudai in koga. Drivessa sorti podiat tenni su de seti fillus mascus nasciu de sighida. Beniat cunsiderau Divinu: unu chi teniat su poderi de biri e antitzipai su tempus benidori.
Unu de is prus nodius est Luciferu Porta, connotu cumenti Su Divinu de Siddi. Nasciu in su 1600 in cussa bidda de sa Marmilla, portàt su sinnu de is Divinus: una gruxi in su pabadulu. Si biviat poboramenti andendi a pasci is burricus de sa bidda. Nant chi setziu in d’una arroca, donnia tanti firmessit is chi passanta contendiddis su tempus benidori.
Is primus bortas arriciat scracalius e inciascus po fintzas candu previdiat sciacus e tristuras. Una borta una cambarada de piciocus d’est passada ananti: acumpangianta unu de Siddi a una bidda acanta aundi si depiat coiai. Su Divinu s’est acostau e ponendiddi una manu in su coddu, cun delicadesa, ddi narat: “Torradindi a domu, bravu giovunu, sa festa no dda faint prus.” Totu sa cambarada s’est mot’ ‘e s’arrisu. Ma arribaus a sa bidda de sa sposa ant agatau sa genti in avalotu e tristura: sa sposa fiat morta un’ora prima.
Ma no fiat sceti sciacus is previsionis de Luciferu; calencuna borta fiant de preju cumenti cussa de s’aradori. Unu boinaxu fiat manixendi unu campu cun d’unu juu. Passat Luciferu chi ddi narat: “Allirgadì, gopai, oi as acabai di essiri poburu” e sighit a caminai. Dopu un’ora de traballu, s’aradulu agganciat calancuna cosa. Tocaus de istrumbulu is bois ndi bogant una cascia grai e beni tancada. Acabau su traballu de manixadura, su boinaxu torrat a domu cun sa caxa e oberrendidda d’agatat prena di or.
Un’atru mengianu iat nau: “Biau chini oi arat fa”. Is chi iant giai carrigau su trigu de arai, in is carrus, sigurus ca Su Divinu non isbagliàt mai si funt storraus e ant arau fa. E no si ndi fun pentius.
Su 4 de Cabudannu, Luciferu fiat a Baressa po sa festa de Santa Rosalia. Is abitantis de cussa bidda fiant connotus comenti “travessus”, po su caratidi chi teniant. A merì ci depiant essiri is cuaddus curridoris e Luciferu circat de cumbinci is obreris a no dda fai ca iat a proi a istrossa. No fut cretiu. Su merì no podiat essiri prus craru e bellu de comenti fiat.
Arribendi perou s’ora de sa cursa su tempu at cambiau: nuis nieddas che pixi ant cobertu su celu chi pariat scurighendi, tronus e lampus de sighida e poi acua a istrossa e in pagu tempus est calau s’arriu in totu is arrugas de sa bidda treluendi animalis e piciocheddus. Ancora oi est arregordada comenti “S’unda de Santa Rosa”.
Duranti unu viagiu, Luciferu s’est agatau, a su scurigadroxu, de depi passai sa noti a Marrubiu. At agatau sa bidda afligia: 9 mesi chi no proiat. Su bestiamini chi no fiat mortu fiat langiu, stisiu, no iant potziu arai ne trigu e ne lori e sa genti no teniat de si bivi. Scipia sa cosa, su mengianu dopu, mancai tenessit pressi de partiri, at domandau a sa genti de ddu sighiri fintzas a unu sartu chi oi si narat Is Bangius. Lompius a su logu s’est castiau in giru e at scioberau unu logu beni pretzisu narendi: “Sgavai innoi e eis agatai s’acua”. Is marrubiesus no si ddu faint arrepiti duas bortas e ponint manu a picus e palias e agatant una grandu ‘ena di acua chi nd’at studau su sidi de sa bidda.
Si narat ca una borta essit nau: “Milla e no prus de milla; non bolia a s’agatai nimancu is sobas de is crapitas becias mias, puita is cristianus s’ant a bociri a pari cumenti is piscis in su mari“. Est craru chi bolessit nai ca no iat a bolli bivi prima de su 2000 candu is cristianus s’ant a bociri a pari in is duas gherras mundialis.
Ma Luciferu Porta est esistiu diaderus? Su Vicariu de Siddi, Don Antonicu Meloni at scrucullau is archivius e at agatau, a prima unu paperi de su 1680 aundi Luciferu figurat comenti tistimongiu de una coia. A poi est bessiu a pillu su certificau de sa coia sua, su 29 di Austu de su 1682, cun Maria Pisu. Ant tentu ses fillas regularmenti scritas in s’arregistru de is batisimus. Is paperis ant averau s’esistentzia de Luciferu.

(Testo tratto da un articolo di Nicola Zucca, in Almanacco di Cagliari, 2003)

Brai Piciau

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato.

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.