Lingua sarda a Biella, pratz’e Cresia dda portu in su coru

Martedì 24 febbraio 2015, ore 21 – “Sa famillia” – sighida – (seconda parte) – “atobios”, incontri mensili a Su Nuraghe di Biella – laboratorio linguistico in limba mama/lingua madre – tutti possono partecipare anche chi non è o non parla sardo ma conosce ed usa la lingua materna anche diversa dal sardo.

Badori Piciau e il piccolo Biagio in sella
Badori Piciau e il piccolo Biagio in sella.

Si seus lassaus, su mesi passau, chi is traballus in su territoriu, a pagu a pagu, andànt a innantis. Ghetaus is bussonis, ancora calincunu giru de ladini, una bona passada de matz’e cani e fiant prontus a ghetai soleta. Totu in d’una est sciopau unu bellu guroni. Su bixinau nou fiat crescendi in d’una zona noa chi si narat “sa pista” poita fiat unu sartu a su tremini de sa bidda aundi prima ci fiat una pista po is curridoris. Chini comporat unu territoriu s’arringherat a is atrus, torrendi agoa su tanti po s’arruga. E aici, s’arruga bella longa, fiat po nci stupai a sa bia de Patiolla. A su mèri de s’urtimu terrenu, chi fiat cussu chi iat bendiu casi totu is terriorius no d’importat nudda de s’arruga e iat giai incumentzau a pesai oru oru bia de Patiolla brivendi sa possibilidadi de fai sa contonada cun sa bia noa chi fiat nascendi. Sa briga, antzis su certu, andàt a sa longa ca non ci fiat, a s’ora, una lei chi d’obbrighesit po prubicu brofetu. Aiaiu Pepineddu, ca teniat cunfiantza cu su Giugi conciliadori, d’at domandau unu parri. No ci fiat nudda de fai: o s’acunnotai de bivi in d’una intrada longa, unu cundutu, o bendi e s’arretirai. E aici est stetiu. Su territoriu cun is murus pesaus esti stetiu bendiu e cun s’incasciu ant comporau sa domu de Marieta Tzuddas in bia Nerva, chi intzandus si zterriat bia Tevere anca emus biviu in afitu otu annus prima. Ingastu: 8.000 francus.
Po sa primu borta, ca de is atras, po s’edadi, non arregordamu nudda, lassamu su mundu de pratz’e Cresia: is amighixeddus, is fillus de su cav. Marini, su maistru miu, is fillus de Antoninu Argiolas, su maist’e pannu, s’arrogu arregiolau, ananti de cresia, innui giogamu cun sa bicicretedda, sa pratza innui, in s’istadi is bagadius, a pustis prangiu de su dominigu gioganta a bocia o cun is tamburellus e is dis de festa nodias, a sa Missa cantada, is gueteris sterrianta sa batteria di allui a s’elevatzioni, s’arruga, cun is muntonis de giarra prontus po candu ‘eniat sa machina de cillindrai e chi femu donnia dì, impari cun aiaiu chi teniat s’ofitziu a pedepranu de sa scola e chi dda femus camminendi in mesu, ca tanti non ci fiat traficu perunu.
No arregordamu nudda de sa domu aundi emu giai biviu, po mei fiat una domu noa. Cun d’una potixedda a dus gradinus s’intrat in pratza, a manu manca dus aposentus e una lollita, a manu dereta, su comudu, sa coxina e sa dom’e forru chi teniat sa buca in coxina. In pratza ci fiat una mata de limoni, una de pruna bianca e a sa parti de is aposentus, su barrali.
In su primu aposentu, chi bogat fentana a foras, sa domu de arriciri, sighiat sa dom’e letu. Dopu sa nascida de su de tres fillus, un’atru maschiteddu, sa lollita esti stetia serrada pesendi, ananti, unu aposentu cun fentana a pratza e a soleta, is atrus fiant a crabetura a pinnacutza e bovida, po dom’e letu de is maschiteddus; a sa feminedda fut apariciau s’aposentu a introsigu in sa chi fiat, prima, sa lollita. Sa soleta iat a essi serbia de imbragu. Cun su tempus s’est acimentada sa pratza lassendi sa terra, in mesu, cun is matas. In cussa domu est nasciu su de cuatru fillus, un’atra sorri, e ndi seu bessiu sceti po mi coiai. E ita fini at fatu?
Primu est mortu babai e dopu mamai. Donnia fillu at tentu una parti. I mascus eus arrennuntziau a sa lassa, a favori de is feminas chi si fiant fatas carrigu de assisti a mamai fintzas a morri. Sa sorri manna teniat dexi fillus e no ddi adessi serbia a nudda. Sa pitica s’est offerta de dda ripasai e s’est pigada totu sa domu chi apoi at bendiu a unu bixinu.
E sa domu de pratz’e Cresia? Pretzia in cincu partis, tres funt andadas a su fradi bagadiu de babai chi at ripasau is atrus dus fradis. Deu, in sa parti de babai e cussa de sa sorri bagadia chi mi seu pigau in domu, mi seu pesau sa domu po mi coiai.
Sa cosa perou est andada diversamenti de su chi m’aspetamu. Apu tentu dus fillus, tzia Fiorenza est morta e, avatu si nd’est andada mulleri mia. Po assisti e curai fillu miu apu depiu bendi sa domu e lassai sa Sardinnia. Perou sa pratz’e Cresia dda portu in su coru.

Brai Piciau

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato.

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.