Sa domu de aiaiu / la casa dei nonni

Sa domo de Farra
Sa domo de Farra cun sa lolla.

Seu nasciu in domu ‘e aiaiu, in pratz ‘e Cresia. Bisaiu miu fiat un’omini chi teniat sienda e fintzas una butega de binu in Casteddu, in s’arruga ‘e Sa Purissima. Candu si depiat coiai Giusepinu, aiaiu miu, iat ditzidiu de ddu fabbricai sa domu. In cussu tempus sa Cresia fiat s’urtimu fabbricu de sa bidda, a costau a issa incumentzada sa bia ‘e Ceraxus, terrenus a coturi aundi ci fiant is axrolas e poi s’ istani. E aici, cussa domu est diventada issa, s’urtima prima ‘e is campus. Difatis, sa sorga di aiaiu si chesciat sempri cun issu e ddi narat ca c’iat potau sa filla a bivi in su sartu.
Candu est tocau a babai, su primu de cincu fillus, a si coiai, is tempus fiant cambiaus. Sienda non ci ndi fiat prusu cumenti a prima. No fiant poburus e cosa in su sartu ndi teniant ancora; in prus aiaiu, ca fiat literau, teniat un’impreu in su Comunu, ma dinai ci ndi fiat pagu po fai domus e po no ddu fai andai a domus de afitu iat dispostu, po babai, dus aposentus de domu sua: una in basciu e una in susu, e propriu in cuss’aposentu seu nasciu deu. Sa domu de aiaiu fiat una domu campidanesa cun su portali a arcu tundu e prenciau a ferru, totu a longu ‘e sa pratza curriat sa lolla ananti de is aposentus, su magasinu cun sa lolla sua e sa parti po su bestiamini. In su corr’e sa lolla ci fiant tres gradinus chi portanta a sa scal’e susu po s’aposentu nostru ‘e corcai chi fiat mannu, cun duas fentanas e a intaulau. A costau de su letu ci fiat unu portellitu po intrai aiuntru de sa bovida de s’atru aposentu de basciu. Apu tentu sempri crosidadi de c’intrai ma no mi dd’anti mai lassau a fai.
Sa domu fiat posta a cantonada tra sa bia ‘e Ceraxus e s’arruga po is axrolas; su portali, facci a pratz ‘e Cresia, fiat a prociu e a su costau ci fiat su grifoni cun su lacu de perda po sciacuai s’arroba Sa lolla, fiat a cincu arcus tundus e, francu su primu e s’urtimu, fiant serraus a muredda. Su primu aposentu fiat su nostru, de arriciri, su segundu, s’aposentu bonu, dom’e letu de Tzia Fiora, sa sorri ‘e babai, bagadia manna; sa de tresi fiat s’ ‘om ‘e letu de aiaiu e aiaia cun su letu a mantalafus de folla de cixirianu chi dognia di toccada a dda morigai e una mesillia de iscriri innui aiaiu tenit totu is paperis suus. Sa lolla accabada cun d’unu passaritzu po sa lolla ‘e magasinu. A manu manca ci fiat sa porta de su de cuatru aposentus, sa domu ‘e su strexu’e fenu innui, candu fiant bagadius, corcant babai e is fradis; in sur mur’e costau s’oberiat sa port ‘e magasinu e in su mur’e affaci sa port ‘e sa coxina.
Su magasinu fiat mannu che sa largaria de sa domu e no fiat arregiolau e po intrai ci fiat un’abasciadedda ca su terrenu fiat prus in basciu. Ci fiant is cuponis: unu de cincumilla, dusu de duamilla, unu cuponeddu de milli, duas tinas, sa tinedda, sa prentza a arrodas, sa mola, carradas e dimizanas e totus is ainas de magasinu. S’urtimu arrogu, serrau cun d’unu murixeddu basciu, fiat imperau po dom ‘e palla.
Sa coxina no fiat manna meda, in d’unu corru ci fiat sa zimminera, in su mur ‘e affaci is forreddus e in su mur ‘e costau sa buca ‘e su forru. In d’unu corru ‘e sa loll’ ‘e magasinu ci fiat sempri un’atra mesixedda e apicada, sa muschera; in is listronis de sa crabetura s’apicanta is apasilis di axina chi duranta fintza a Annu nou. Subitu dopu sa coxina, faci a sa lolla ci fiat su muntronaxu cun is puddas e su suteforru serbiat de aculiadroxu. Intzandus s’aliga fiat pagu. Su paperi serbiada po allumiai e totu is arrestus de sa coxina si ddu papanta is puddas. In su muntronaxu si nci ghetada puru su ladamini de su burricu chi teniat sa stadda a costau, asuta de s’umbragu; fiat prus in basciu de sa pratza e candu fiat prenu, in su mes ‘e ladamini, cun su carretoneddu si portada a su sartu.
A costau de sa stadda ci fiat su comudu e poi un’arrogu de terra cun d’una bella mat ‘e pressiu innestada a duas calidadis, unu a pressiu biancu, prefumau, chi coiada in su mes ‘e lamparas e s’atru coiada a cabudannu, calincunu fund ‘e latia, perdusemini, allu, po ddu tenni friscu po sa fallissu e cincu casiddus di abis chi fiant bonu meli e fiant guvernaus de aiaia. Unu de is arregordus prus speddiosus est su fragu de sa cera e de su meli chi ndi bessiada oberendi sa credentza.
Ananti de is mureddas de sa lolla curriada una tuedda cun s’oru de matas de ispicu e de itzipiri; in mesu, segundu su tempu, is froris: dallias, zinnias, crisantemus…
Oi de totu custu non c’est prus nudda, is axrolas non ci funti prusu, is campus si funti prenus de arrugas e de domus e sa domu de aiaiu noc’est prusu ma is arregordus abarrant e su speddiu de unu tempu passau.

Brai Picciau

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato.

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.