De s’axrola a su forru

axarola
Axrola a Salighera in sa fotografia de Vittorio Sella.

(Primu arrogu)
Una borta messau, su trigu ‘eniat portau a s’axrola po ddu treluai. Prima chi arribessint is machinas, sa trelua si fiat cun is bestias: unu ju ‘e bois trisinàt una perda manna acapiàda a cadena a su jali a pitzus de is mannugus scapus e isterrius in s’axrola, girendi in tundu oras e oras e a bortas dis, fintzas a candu tottu su trigu, cun cussu apatigu non ndi fessat bessiu totu de sa cabitza. Is ominis, cun is trabutzus de
furriai atendiant a su traballu tenendi sempri pinnicau su padenti de is mannugus.
Acabàda sa trelua si fiat unu muntoni longu e s’aspetàt su bentu bonu po bentulai, e candu incumentzat a sulai, is ominis cun is trabutzus de bentulai cumentzànt a ampulai de manera chi sa palla fessit portada de su bentu, a una parti de su muntoni e su ‘ranu torressit a arrui in su munton’e totu. In custa faina brintàntant puru is feminas a tirai de iscova. Cun is iscovas nebiatzas poniant a parti su cucuddau, su ‘ranu ancora amesturau de palla chi beniat, a poi, cerriu cun is ciulirus de ferru.
Candu sa palla prus grussa fiat stetia bogada si sorigàt a bentulai cun is palias de linna, is palias ‘e bentulai, fintzas a candu su trigu fiat beni lichidiu. A poi essi stetiu mesurau a imbudus e postu in is sacus beniat traspotau a is domus de donnia meri. E custa fiat s’incungia. A is bortas fata s’incungia su meri apariciàt una festa a sa cali pigànt parti is parentis, is amigus e totu sa genti chi iat fatu sa treula. Postu su trigu in domu cumentzàt su traballu de is feminas. Po primu si prugàt: si poniat su trigu in su ciuliru ‘e giuncu e girendiddu e assachitendiddu si fiat arrui a terra sa brutesa; sa prus lebia abarrat in mesu e s’arregolliat a farrancadas. A pustis si poniat in su ciulir’e prugai e passendi su trigu ranu a ranu si ndi bogat s’arrestu: sa girina chi fiant i ranus de atra arratza, prusetotu i ranus de lullu chi mollendiddus poniant marigosori a sa farra, su trigu utiu e cussu acacigau de sa treula. A sa fini beniat sciacuau beni furriendiddu in s’acua e postu a isciutai, a s’umbra, in is canisteddus. S’unprusu de is familias teniant in domu sa mola e su burricheddu po dda fai girai. Fiat composta de unu lacu tundu de perd ‘e mola (aici eus sempri nau su basartu) o de perd’e arena cun d’unu tzumburu ananti aundi fiat su potellitu de linna chi si aviàt po ndi ‘ogai su molliu. Aintru de su lacu chi fiat ladu prus o mancu quatru pramus fiant collocadas duas perdas, chi si narant su coru, issas puru de basartu, cucuruda sa de basciu e cupuda sa de pitzus, una aintr’e s’atra. Sa de basciu, su mascu, est frima, arrimada a tres ispuntonis de su lacu chi dda tenint artziada de su fundu. Sa de susu, sa femina, girat a pitzus de su mascu, est istampada po arriciri su maiolu una spezia de imbudu cuadrau, chi si prenit de trigu, chi calat, a pagu a pagu. Sa femina potat duas origas stampadas aundi s’intrat sa frocidda po giungi su burricheddu chi a faci cuada cun su facili, girat e girat oras e oras. Is perdas cun su tempus
si sgurdant e non mollint beni; tocat a dd’as picai; s’acutzànt a corpus de una picheta aposita.

Brai Piciau

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato.

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.