Mexina antigas, medicine antiche, racconti in Lingua sarda a Biella

Parlare in Lingua sarda a Biella – laboratorio linguistico – incontri mensili – prossimo appuntamento martedì 29 novembre, ore 21, partecipazione libera a tutti, anche per chi non è o non parla sardo ma conosce ed usa la lingua materna anche diversa dal sardo – coordina Biagio Picciau

insegna processionale in paglia di frumentoS’amigu Brunu Orrù de Sinnia est una vera minniera de contus e paristorias chi donnia mesi nos arregalat in “Ajò a fueddai” de “Sinnai notizie.
Custa borta s’at arregordau algunas mexina antigas chi meda de nosu emus intendiu de aiaias nostras a piciocheddus. Mexinas chi no tenendi perunu fundamentu de iscientzia, atru no sunt che pratiga de donnia di in s’antigoriu, amesturada cun bona parti de brusceria.

S’INTZERRA
Prima de totu est de nai ca s’intzerra podiat essiri de duas calidadis: sa calidadi femina, chi sanàt luegus, e sa calidadi mascu chi fiat mala a sanai.
Po sanai custa calidadi s’imperàt s’ollu de trigu, chi si oteniat pistendi su trigu candu ancora non fiat cotu beni e boghendindi su suci. Atras bortas s’imperàt unu impiastu fatu cun tzrufuru, oll’e procu e cinixu de sramentu. In atras parti de Sardinnia fiant sciacuaduras de lati virgini, oberusiat, de lati de brebei chi no iat mai angiau. Opuru, ancora, si podiat fai sa mexina de “s’ngiriu de s’agu” chi si fiat, fendi girai un’agu po tre bortas a giru a giru de s’intzerra e, in su mentris, si naràt su Creu.
Atra maladia chi culpiat sa peddi, massimamenti is manus e is murrus, fiat sa tzacadura o scacheddadura chi fiat causada de su frius e de su bentu fridu de tramuntana. Sa peddi si sicàt e si tzacàt. Sa mexina fiat cussa de frigai sa peddi cun sagina de pudda po d’ammoddiai e sanai sa tzacadura.

SA SCIATICA
Po sanai de sa sciatica (a cussus tempus non ci fiant is mexina di oi) si circàt una femina pratica de mexinas. Po fai custa mexina tocàt a possidiri una nuxi chi potessit su scroxu dividiu in tres partis e no in duas. Custa nuxi beniat passada apitzus de sa parti chi incresciat fendidda arrumbulai tra sa manu e sa parti maladia narendi custus brebus:
Mi passu sa nuxi / Mi fatzu sa gruxi / In nomin’e Deus / Sa gruxi si feus / E Santa Maria / Sànit sa maladia / Cun su Spiridu Santu / Sànit totu cantu / Gesus Salvadori / Sànit custu dolori / E ndi pighit su prantu / In nomini de su Babbu de su Fillu e de su Spiridu Santu.

SU DOLORI DE ISPRENI
Po sanai su dolori de ispreni no ci fiat una mexina ma una brusceria chi feti is meigheras podiant fai. Si andàt a su sartu e si segàt un’arrogu de foll’e spreni e, in cust’arrogu de folla si fiant centu e unu stampu e in su mentris chi si fiant is istampus, si narànt custus brebus:
Santa Maria cun Brai Santu / Apu fatu cent’e unu stampu / Cent’e unu stampu po istai beni / Po chi ddi sànit s’unfror’e ispreni / Santu Sisinniu e Santa Vera / Immoi dd’apicu a sa giminera / Sant’Anna mamma cun sa Trinidadi / de custu poburu tenei piedadi / Aici candu sa foll’est sicada / Sa maladia siat bell’e sanada.
A pustis, sa meighera, andàt a domu de su maladiu, passàt un’arrogu de giuncu in d’unu de istampus fatus in s’arrogu ‘e folla ed’apicàt a sa giminera. Cumenti sa folla si sicàda, passàt s’unfrori a su spreni.

Brai Piciau

Nell’immagine: insegna processionale in paglia di frumento

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato.

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.