Parlare in Lingua sarda a Biella, “is tres mamas” le tre madri

Sas filunzanas, le filatrici, le Parche, personaggi presenti nel Carnevale sardo

Parlare in Lingua sarda a Biella – martedì 13 febbraio, ore 21:00 a Su Nuraghe – Mamme del sole, del vento e delle fontane insieme a “Surbiles” e “Cogas, donne con la coda e “Momoti”, uomini neri, saranno protagonisti del laboratorio linguistico “in Limba” – partecipazione libera a tutti, anche per chi non è o non parla sardo ma conosce ed usa la Lingua materna anche diversa dal sardo – coordina Biagio Picciau

Eus giai nomenau is Cogas: sa de seti fillas, nascias de sighiu, chi in edadi, podiat diventai Coga. Cussas istorias, chi is mannus si contànt po s’ammaletzai, mancai si ponessint timoria, si praxiant meda. Siguramenti donniunu de nosu ndi connoscit prus de una, mancai connota sceti in bidda sua. Custa dd’emu intendia in Solleminis candu femus sfollaus: Maria puntaoru. Narànt chi fessit unu pantasimeddu e armada de schidoni, chi oberiat sa brenti de totu is piciocheddus satzagonis po ndi furai su chi iant papau. In is annus apu intendiu ca in is partis de Marrubiu e Uras, Maria puntaoru intressit in is domus e ndi furessit is macarronis: pensai in cussu tempus de famini ita sciacu mannu fessit cussu. In tempus de Paschixedda, in s’Igresienti beniat arregordada Palpacia una coga becia chi intrad a iscusiu in is domus e ponghessit tellas de perda a pitzus de su stogumu de is piciocheddus prus bazariotus. A is chi no si ‘oliat dromiri contànt de Tziu Masedu: unu becixeddu inchietosu chi sen’e fai istorias, amutat is piciocheddus.
Ma su chi si fiat prus timi fiant is tre mammas: Sa mama ‘e su soli, sa mama ‘e su bentu e sa mama ‘e is funtanas. In is meigammas de istadi, candu su soli abrigada is arrugas femus pretzetaus de abarrai incotius in domu po non atobiau Sa mama ‘e su soli chi, imbussada cun d’unu lentzolu biancu, ndi furat is piciocheddus chi s’atriviant a bessiri a foras. E in is diis de bentu forti depemus abarrai in domu po sa timoria de Sa mama ‘e su bentu, una femina mala, bistia de nieddu, cun d’unu manteddu longu chi, bolendi a totu velocidadi s’impossessat de totu is piciocheddus chi agatat fora de domu. Sa prus mala, perou, fiat Sa mama ‘e is funtanas: agguai a si pendi tropu in sa buca de is funtanas o in is carropus: issa, una beccia chi biviat in su fundu, fiat sempri pronta a ndi ddu tirai asuta. Su prus nomenau perou est sempri stetiu Su Momoti. Un’omini artu, stinghiritzu e incilliu, bistiu cun d’unu manteddu nieddu pixidu longu fintzas a is peis. Portàt unu saccu a coddu e pinnigàt, ghetendinceddus aintru, totu is piciocheddus chi agatat in sa ‘ia, fora de domu a iscusiu de babbu e mamma. Torrendi a is Cogas, si narat chi puru is feminas chi nasciant a mesunoti pretzisa de su 24 de su mese Nadale podiant essiri Cogas e chi potessint, in fundu a sa schina, unu printzipiu de coa: una coixedda. E custu nomini s’arregordat calencuna cosa. Eus sempri tzerriau coixedda su dimoniu. In su passau bastat chi una femina fatzessit una vida unu pagheddu stramba chi sa genti de bidda dda cunsideressit Coga. E si narat puru chi in passau, cussas poboritas, apant tentu no pagus aciotus. Ma is parris non fiant totus ogualis: a chini naràt chi fessit fertas de calencuna mazina e a chini naràt chi fessint pressonas malas, disigiosas de fai su mali a sa genti. In Barbagia sa Coga beniat tzerriat Sa Surbile. E poi, naturalmenti nci fiant totus is mexinas contra a is Cogas.
Po is pipius apena nascius si poniat acanta de su bratzolu una fraci a dentis; sa Coga atraia de cussu oggetu no arresistiat a sa gana de ndi contai is dentis ma ndi abarràt amajada de cussa conta, chi non arrennesciat a andai prus ainnantis de su seti e fiat sempri obrigada a torrai a incumentzai fintzas a candu, arribendi su spanigadroxu no d’abarrat che si fuiri. Atras mexinas fiant: tupai cun sa cera su stampu de sa crai, opuru ponni asuta de su letixeddu unu trebini a sunbressi.
In medas biddas contànt di ominis chi passàt sa mesunoti si trasformànt in mallorus gigantis a corrus tostaus comenti aciaxru chi curriant, abborrighinendi, me in is arrugas de is biddas e candu s’intendiat cussu marrisceddai fiat mellus a no bessiri. Ddu narànt Erchitu cuss’omini mesu malloru e si naràt chi fessint ominis maladitus chi iant fatu calencunu dilitu abarrau impuniu. Adeì fiant uominis normalis, fiat is fainas insoru e nisciunu podiat suspetai su chi diventànt a su noti: andànt ananti de is domus de-i cussus chi a prestu iant’essiri mortus e cun tres abborighinus dd’annuntziant su destinu. Po torrai a su naturali, s’Erchitu depiat fai sa tzimonia de s’inbuscinamentu: s’arrumbulat tre bortas de sighiu ananti de una cresia o de unu campusantu.
Sceti is ominis podiant diventai Erchitus e sentz’ ‘e interventu di atra genti durat totu sa vida. Sceti un’omini prus che coraggiosu ddu podiat liberai de-i custa mazina: imperendi una siguri beni acutza, cun d’unu corpu sceti, ndi ddu depiat segai is corrus e s’ Erchitu torrat a essiri un’omini normali po sempri. Ma unu corpu sceti.

Brai Piciau

Nell’immagine: “Sas filunzanas”, le filatrici, le Parche, personaggi presenti nel Carnevale sardo

Lascia un commento

Il tuo indirizzo email non sarà pubblicato.

Questo sito usa Akismet per ridurre lo spam. Scopri come i tuoi dati vengono elaborati.